Навiны па тэгах

Як сфарміраваць у краіне нацыянальную сістэму дзелавой адукацыі?

Тэме фарміравання нацыянальнай сістэмы дзелавой адукацыі было прысвечана чарговае пасяджэнне Савета па развіцці прадпрымальніцтва, якое адбылося 31 кастрычніка 2013 года.

Неабходнай умовай развіцця прадпрымальніцтва з'яўляецца не толькі наяўнасць творчай ініцыятывы грамадзян, але таксама гатоўнасць насельніцтва да занятку бізнэсам, наяўнасць ведаў у галіне адкрыцця і вядзення ўласнай справы, а таксама кваліфікаваных спецыялістаў для забеспячэння яго функцыянавання і эфектыўнага росту.

Для малога і сярэдняга бізнэсу наяўнасць кваліфікаваных кадраў мае значна большае значэнне, чым для буйных кампаній. Замежнымі экспертамі і аналітыкамі матываваны і кваліфікаваны персанал арганізацыі разглядаецца як безумоўная канкурэнтная перавага.

Дадзеныя даследавання, праведзенага ў ЗША ў пачатку 2000-х гадоў, паказалі, што ў большасці выпадкаў малыя і сярэднія прадпрыемствы «гінуць» з-за некампетэнтнасці іх кіраўнікоў, а 90-93% выпадкаў банкруцтваў выклікана недастатковай кваліфікацыяй топ -менеджменту кампаній.

Прычыны «памірання» малых і сярэдніх прадпрыемстваў:

Названыя праблемы вельмі актуальныя і для айчыннага прадпрымальніцтва.

Па дадзеных апытання Даследчага цэнтра Інстытута прыватызацыі і менеджменту, праведзенага ў Рэспубліцы Беларусь у 2011 г., адным з ключавых фактараў поспеху ў сучасным бізнесе з'яўляецца ўзровень падрыхтоўкі спецыялістаў. Так, на пытанне: «Якія фактары дапамагаюць у вядзенні бізнэсу» 62,4% рэспандэнтаў адказалі: «Прафесійная каманда» і 56% - «Узровень прафесіяналізму менеджэраў».

У той жа час практыка сведчыць, што якасць падрыхтоўкі спецыялістаў ва ўстановах адукацыі далёка не заўсёды адпавядае патрабаванням працадаўцаў. Навідавоку сітуацыя, калі колькасць выпускнікоў ВНУ і каледжаў штогод расце, а бізнэс працягвае адчуваць вельмі жорсткі дэфіцыт неабходных кадраў.

Акрамя таго, характэрнай рысай Беларусі з'яўляецца даволі нізкая ў параўнанні з суседнімі краінамі гатоўнасць насельніцтва, асабліва ў рэгіёнах, да адкрыцця ўласнай справы. Шмат у чым гэта тлумачыцца нязначным перыядам развіцця рынкавых адносінаў, а таксама адсутнасцю вопыту самастойнай ініцыятыўнай дзейнасці.

У сувязі з гэтым для актыўнага развіцця прадпрымальніцтва ў нашай краіне вельмі важным з'яўляецца ўдасканаленне сістэмы навучання грамадзян тэарэтычным аспектам эканомікі і кіравання прыватным бізнесам, а таксама набыцця імі практычных навыкаў яго арганізацыі і функцыянавання. Гэта можа быць забяспечана шляхам фарміравання нацыянальнай сістэмы дзелавой адукацыі, у якую ўваходзяць наступныя складнікі:

1) выкладанне асноў тэорыі і практыкі прадпрымальніцкай дзейнасці на этапе школьнага навучання;

2) павышэнне якасці і ўдасканаленне структуры падрыхтоўкі спецыялістаў у ВНУ і каледжах, максімальнае яе набліжэнне да патрабаванняў рынку працы;

3) павышэнне кваліфікацыі дзеючых прадпрымальнікаў.

Бізнес-навучанне моладзі і школьнікаў

Для забеспячэння гатоўнасці насельніцтва да самастойнай ініцыятыўнай дзейнасці неабходна яшчэ са школы пачынаць фарміраванне прадпрымальніцкай граматнасці. Гэта прадугледжвае ўключэнне дысцыпліны па вывучэнні асноў прадпрымальніцтва ў базавы курс сярэдняй школы і распрацоўку метадычных матэрыялаў для выкладчыкаў па арганізацыі практычных мерапрыемстваў у галіне моладзевага бізнэсу.

У мэтах фарміравання першапачатковых практычных навыкаў маладых людзей па стварэнні і вядзенню бізнэсу неабходна арганізацыя на базе адукацыйных устаноў цэнтраў моладзевага прадпрымальніцтва, правядзенне майстар-класаў з прыцягненнем паспяховых дзеючых прадпрымальнікаў.

Мэтазгодна таксама прававая рэгламентацыя працэсаў стварэння і функцыянавання "школьных і студэнцкіх кампаній", уключаючы пытанні іх рэгістрацыі, падаткаабкладання, працаўладкавання навучэнцаў, выплаты ім заработнай платы, вядзення бухгалтарскага ўліку і дакументазвароту і інш.

Для папулярызацыі прыватнай ініцыятыўнай дзейнасці ў моладзевым асяроддзі неабходна правядзенне конкурсаў і алімпіяд сярод школьных і студэнцкіх кампаній па выпрацоўцы бізнес-ідэй , бізнес-планаванню, арганізацыі моладзевага бізнесу; стварэнне спецыяльных тэлевізійных праектаў і праграм, якія б дэманстравалі прыклады моладзевых прадпрыемстваў, а таксама змяшчалі абмеркаванне і аналіз прычын іх поспеху і няўдач.

Удасканаленне падрыхтоўкі спецыялістаў ва ўстановах сістэмы вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі

Практыка сведчыць, што якасць падрыхтоўкі спецыялістаў ва ўстановах адукацыі далёка не заўсёды адпавядае патрабаванням працадаўцаў. У наяўнасці сітуацыя, калі колькасць выпускнікоў ВНУ і каледжаў штогод расце, а бізнэс працягвае адчуваць вельмі жорсткі дэфіцыт неабходных кадраў.

Прычынамі склаўся разрыву паміж рынкам працы і рынкам адукацыйных паслуг з'яўляюцца:

·  з аднаго боку, часта веды, атрыманыя ў традыцыйнай сістэме адукацыі, альбо выходзяць з моды раней, чым выпускнік пакідае сцены ВНУ, альбо маюць выключна тэарэтычны характар ​​і адарваныя ад рэальнай эканамічнай сітуацыі і дзеючых умоў функцыянавання бізнэсу. Таму нярэдка працадаўцы не задаволены якасцю падрыхтоўкі маладых спецыялістаў;

·  з другога боку, асноўныя патрабаванні працадаўцаў, што прад'яўляюцца да выпускнікоў ВНУ, не заўсёды носяць канструктыўны характар​​. Так, практычна ўсе аб'явы аб конкурсе на тое ці іншае месца працы пачынаюцца з патрабавання аб наяўнасці ў прэтэндэнтаў вопыту работы і навыкаў па спецыяльнасці, а затым ужо - ведаў персанальнага кампутара, замежных моў і іншых атрыбутаў, характэрных для сучаснага вышэйшай адукацыі.

Неактуальнасць традыцыйнай адукацыі і неадпаведнасць сістэм навучання зменлівым патрабаванням рынку працы вельмі абцяжарваюць пераход ад вучобы да працы. Гэта павышае ўзровень беспрацоўя сярод моладзі і падкрэслівае неабходнасць дыверсіфікацыі відаў і формаў навучання, ўзмацнення гнуткасці і адаптуаемасці пастаўшчыкоў адукацыйных паслуг, развіцця сродкаў ўзгаднення попыту і прапановы і г.д.

Для змены сітуацыі неабходна змяненне механізмаў адносін паміж працадаўцамі і ВНУ. Яны павінны будавацца не проста па тыпу «заказчык - прадавец», а на прынцыпах раўнапраўнага партнёрства, якое б прадугледжвала выпрацоўку і реалізацыю сумесных узгодненых дзеянняў навучальных устаноў і бізнесу. Для забеспячэння гэтага неабходны, з аднаго боку, больш актыўны ўдзел працадаўцаў ў адукацыйным працэсе, а з другога - наяўнасць рэгулярнай зваротнай сувязі адукацыі з бізнэсам.

Больш інтэнсіўныя камунікацыі і супрацоўніцтва паміж працадаўцамі і ВНУ па праблемах вышэйшай адукацыі маглі б стымуляваць больш дакладнае ўсведамленне патрэбаў працадаўцаў ў дачыненні да падрыхтоўкі выпускніка, а таксама даць ВНУ арыенціры для ацэнкі якасці сваёй працы і разумення перспектыў развіцця.

Асноўнымі формамі такога супрацоўніцтва з'яўляюцца:

1) пашырэнне сферы мэтавай падрыхтоўкі спецыялістаў і адукацыйнага крэдытавання;

Вядома, што сёння многія буйныя сусветныя холдынгі выкарыстоўваюць такую ​​форму навучання як карпаратыўны універсітэт, які забяспечвае падрыхтоўку персаналу ўсіх катэгорый у адпаведнасці з рэальнымі патрэбамі бізнесу. Указаная форма адукацыі будуецца на аснове выразна сфармуляваных патрабаванняў да ведаў, уменняў i навыкаў, неабходных для эфектыўнага вырашэння задач кампаніі. Сярод найбуйнейшых карпаратыўных універсітэтаў - IBM Global Learning (больш за 3400 выкладчыкаў у 55 краінах свету, 10 000 спецыялізаваных курсаў), Motorola-U (99 падраздзяленняў у 21 краіне свету, штат пастаянных выкладчыкаў - 400 чалавек, гадавы бюджэт каля 100 млн. даляраў ЗША ).

Развіццё сістэмы мэтавай падрыхтоўкі спецыялістаў магло б стаць крокам у напрамку ўкаранення падобнай формы навучання і больш шчыльнага яго набліжэння да патрэбаў бізнэсу.

2) узмацненне арыентаванасці навучальных праграм на практычныя аспекты функцыянавання бізнэсу, перспектыўныя формы яго арганізацыі і развіцця; 

Неабходна пашырэнне вопыту правядзення практычных заняткаў на прадпрыемствах, а таксама прыцягненне спецыялістаў-практыкаў да навучальнага працэсу (лекцыі і практычныя заняткі, кіраўніцтва практыкай, курсавых і дыпломных праектаваннем).

Мэтазгодна больш актыўнае прыцягненне студэнтаў, асабліва старэйшых курсаў, да ўдзелу ў практычных семінарах, канферэнцыях і іншых мерапрыемствах, якія арганізуюцца бізнэс-супольнасцю. Гэта спросціць працэс уваходжання выпускнікоў ва ўмовы рэальных эканамічных працэсаў і канкрэтных суб'ектаў гаспадарання.

3) змяненне падыходаў да арганізацыі вытворчай практыкі студэнтаў;  

Заключэнне доўгатэрміновых дагавораў з вядучымі і перспектыўнымі партнёрамі на правядзенне вытворчай практыкі з'яўляецца адным з найважнейшых напрамкаў падрыхтоўкі кадраў. Пры гэтым змест практыкі павінен адказваць патрабаванням не толькі навучальных устаноў, але і прадпрыемстваў.

З аднаго боку, гэта забяспечыць замацаванне і паглыбленне ведаў студэнтаў, атрыманых у працэсе тэарэтычнага навучання, а таксама набыццё неабходных навыкаў і вопыту практычнай работы па абранай спецыяльнасці.

З іншага боку, гэта магчымасць для прадпрыемства паступовага «вырошчвання» спецыяліста, які мае не толькі тэарэтычныя, але ўжо і практычныя навыкі рашэння вытворчых задач, які валодае пэўным вопытам працы ў працоўным калектыве і здольны без перыяду адаптацыі ўключыцца ў бягучую дзейнасць.

4) сумесная навукова-даследчая дзейнасць, прыцягненне студэнтаў і выкладчыкаў ВНУ да мадэрнізацыі і стварэння новай прадукцыі і тэхналогій, а таксама іх ўкаранення.

Для рэалізацыі названых кірункаў супрацоўніцтва паміж працадаўцамі і навучальнымі ўстановамі неабходна фарміраванне калегіяльных экспертна-аналітычных і дарадчых органаў, якія б каардынавалі ўзаемадзеянне ВНУ і бізнэсу, а таксама генеравалі новыя яго формы, якія б адказвалі патрабаванням часу і дынамічна зменлівай сітуацыі.

Павышэнне кваліфікацыі бізнесмэнаў

Кіраўнічая дзейнасць ва ўмовах рынкавай эканомікі і з'яўлення новых прафесій патрабуе адпаведнай адукацыі і падрыхтоўкі. Як правіла, прадпрымальнікі-уладальнікі невялікіх кампаній з-за абмежаванасці рэсурсаў не могуць дазволіць сабе павышаць ўласныя навыкі ў такіх сферах як кіраванне прадпрыемствам, распрацоўка прадукту, кантроль якасці, арганізацыя вытворчага працэсу, бухгалтарскі ўлік, маркетынг. І ў той жа час абмежаванасць сродкаў не дазваляе ім прыцягваць іншых спецыялістаў для вырашэння праблем, якія ўзнікаюць.

Урэгуляванне гэтых пытанняў можна забяспечыць з дапамогай:

·  арганізацыі і правядзення навучальных спецыялізаваных семінараў па розных галінах ведаў у сферы кіравання бізнэсам, у тым ліку з выкарыстаннем рэсурсаў і магчымасцяў міжнародных праектаў і праграм;

·  стварэння дэманстрацыйных бізнэсаў (перш за ўсё, у сельскай мясцовасці) у якасці мадэльных аб'ектаў для кансультавання і распаўсюджвання вопыту прадпрымальніцкай дзейнасці ў канкрэтных сферах;

·  арганізацыі стажыровак прадпрымальнікаў-пачаткоўцаў на паспяхова працуючых малых прадпрыемствах, у тым ліку за мяжой.

У цэлым фарміраванне нацыянальнай сістэмы бізнэс-адукацыі патрабуе:

·  правядзення неабходных інстытуцыянальных пераўтварэнняў, садзейнічання прыцягненню інвестыцый у гэтую сферу;

·  стымулявання і заахвочвання развіцця міжнародных адукацыйных праектаў з удзелам нацыянальных бізнэс-школ;

·  арганізацыі шматузроўневай сістэмы падрыхтоўкі топ-менеджэраў;

·  асваення і ўкаранення інавацыйных сродкаў навучання для развіцця дзелавой актыўнасці беларускіх прадпрымальнікаў, стварэння праграм прафесійнай падрыхтоўкі і перападрыхтоўкі выкладчыкаў;

·  распрацоўкі і ўкаранення інфармацыйных сістэм забеспячэння навучальнага працэсу;

·  распрацоўкі і ўкаранення ў практыку сістэм праверкі якасці, якія б забяспечвалі адпаведнасць падрыхтоўкі беларускіх спецыялістаў міжнародным стандартам;

·  стварэння ўмоў для эфектыўнага ўзаемадзеяння беларускіх і замежных прадпрымальнікаў з мэтай абмену вопытам і наладжвання супрацоўніцтва.

Тэзісы выступленняў і прэзентацыі ўдзельнікаў пасяджэння Савета па развіцці прадпрымальніцтва: